2. Rõ ràng, cụ thể và có mục tiêu

Chương 2: Be Specific – Rõ Ràng, Cụ Thể và Có Mục Tiêu

Mở đầu: Khi bạn nói “Hãy viết một bài hay”

Hãy thử tưởng tượng bạn nhờ một người bạn giúp viết một bài văn và chỉ nói:

“Viết giúp mình một bài hay nhé.”

Rất mơ hồ, đúng không? “Hay” là gì? Hay theo kiểu vui? Hay theo kiểu cảm động? Hay theo kiểu học thuật?

AI cũng vậy. Khi bạn đưa ra một yêu cầu mơ hồ, nó sẽ cố đoán ý bạn — và kết quả thường… trượt khá xa. Vì thế, một trong những nguyên tắc quan trọng nhất khi viết prompt là: hãy rõ ràng, cụ thể và có mục tiêu.

Giải thích ý tưởng chính

Một prompt cụ thể giúp AI hiểu chính xác bạn muốn gì, giống như việc bạn mô tả chi tiết cho người khác nhiệm vụ của họ.

Cụ thể nghĩa là:

Nói rõ mục tiêu cuối cùng (bạn cần thông tin, bài viết, ý tưởng hay bản tóm tắt?)
Nêu rõ định dạng mong muốn (đoạn văn, danh sách, bảng…)
Đặt giới hạn phạm vi (độ dài, phong cách, đối tượng đọc)
Và nếu có thể, cho ngữ cảnh hoặc ví dụ.

AI rất giỏi khi biết bạn đang muốn gì — nhưng nó không thể tự đoán. Một prompt càng cụ thể, kết quả càng đúng hướng, và bạn càng tiết kiệm thời gian phải “chỉnh đi chỉnh lại”.

Tại sao điều này quan trọng

Giúp AI hiểu đúng ý bạn: Khi bạn cụ thể, AI có thể dùng toàn bộ khả năng để tạo ra đúng nội dung bạn cần thay vì lãng phí vào việc đoán.
Giảm số lần thử – sai: Một prompt mơ hồ khiến bạn phải hỏi lại nhiều lần. Còn một prompt rõ ràng giúp có kết quả gần như “chuẩn ngay từ lần đầu”.
Nâng chất lượng đầu ra: Prompt cụ thể thường tạo ra câu trả lời có chiều sâu, chính xác hơn, và dễ dùng ngay.

Khi nào nên – và không nên – quá cụ thể

✅ Nên cụ thể khi:

Bạn có mục tiêu rõ ràng (viết email, soạn bài học, tóm tắt văn bản…).
Bạn cần độ chính xác cao (ví dụ: hướng dẫn kỹ thuật, bài luận, kế hoạch…).

❌ Không cần quá cụ thể khi:

Bạn đang khơi gợi ý tưởng sáng tạo (ví dụ: “Gợi ý giúp mình vài chủ đề để viết blog về học tập”).
Bạn muốn khám phá hướng mới và để AI gợi ý thêm.

Tính cụ thể không phải lúc nào cũng là “cứng nhắc” — bạn có thể linh hoạt: cụ thể ở chỗ cần rõ, mở ở chỗ cần sáng tạo.

Ví dụ minh hoạ

Ví dụ 1 – Prompt mơ hồ:

“Viết giúp tôi một bài về ăn uống lành mạnh.”

Kết quả: AI có thể viết hàng ngàn kiểu bài khác nhau, từ hướng dẫn dinh dưỡng cho vận động viên đến bài khuyên ăn rau củ cho trẻ nhỏ — không chắc bạn cần cái nào.

Prompt cụ thể hơn:

“Viết một bài hướng dẫn ăn uống lành mạnh cho sinh viên năm nhất, khoảng 300 từ, giọng văn thân thiện và dễ hiểu.”

Kết quả: Bài viết tập trung đúng đối tượng, giọng văn và độ dài bạn mong muốn.

Ví dụ 2 – Prompt có mục tiêu rõ:

“Giúp tôi viết một email xin lỗi khách hàng.”

→ Vẫn quá chung chung.

Phiên bản tốt hơn:

“Viết giúp tôi một email xin lỗi khách hàng vì giao hàng trễ 2 ngày. Giọng văn chuyên nghiệp, ngắn gọn, thể hiện thành ý, kết thúc bằng lời cam kết cải thiện dịch vụ.”

Kết quả: Một email hoàn chỉnh, phù hợp bối cảnh và sẵn sàng gửi đi.

Mẹo nhỏ cuối chương

🌟 Mẹo 1: Hãy tưởng tượng bạn đang nói với người chưa biết gì về tình huống đó — bạn sẽ giải thích ra sao? Cách bạn mô tả cho họ chính là cách bạn nên viết prompt.

🌟 Mẹo 2: Dùng cấu trúc “Tôi muốn ___ để ___”. Ví dụ:

“Tôi muốn bạn viết bản tóm tắt (nhiệm vụ) để tôi có thể hiểu nhanh nội dung bài nghiên cứu (mục tiêu).”

🌟 Mẹo 3: Nếu kết quả chưa đúng, hãy tự hỏi: “Mình có nói rõ mình cần gì chưa?” rồi chỉnh lại prompt cho cụ thể hơn.

Tóm lại

Prompt càng rõ ràng, kết quả càng chính xác. Hãy nói cho AI biết chính xác bạn muốn gì, tại sao muốn nó, và muốn nó thể hiện ra sao.