6. Tạo prompt linh hoạt, dễ tái sử dụng

Mở đầu: Khi mỗi lần viết prompt lại như bắt đầu từ đầu

Bạn có bao giờ cảm thấy mình phải gõ đi gõ lại một kiểu prompt gần như giống nhau, chỉ thay mỗi vài chữ nhỏ? Ví dụ:

“Viết mô tả sản phẩm cho áo sơ mi trắng.”
“Viết mô tả sản phẩm cho quần jean xanh.”
“Viết mô tả sản phẩm cho váy hoa.”

Cứ thế, mỗi lần bạn muốn thay sản phẩm, bạn lại phải viết lại cả prompt. Điều này vừa tốn thời gian, vừa dễ mắc lỗi. Giống như bạn viết mã mà không dùng biến – mọi thứ đều cứng nhắc. Vì vậy, nguyên tắc “Use Variables” ra đời: giúp bạn tạo prompt linh hoạt, có thể tái sử dụng dễ dàng cho nhiều tình huống khác nhau.

Ý tưởng chính: Biến – chiếc cầu nối giữa cố định và linh hoạt

“Biến” (variable) trong prompting có thể hiểu đơn giản là một chỗ trống để bạn điền giá trị vào khi cần. Thay vì viết 10 prompt khác nhau, bạn chỉ cần một prompt duy nhất, rồi thay giá trị của biến là xong.

Ví dụ:

🧩 Prompt mẫu (có biến): “Viết mô tả sản phẩm cho {tên_sản_phẩm}, nhấn mạnh điểm nổi bật và phong cách sử dụng.”

Sau đó, bạn chỉ việc thay {tên_sản_phẩm} bằng “áo sơ mi trắng”, “quần jean xanh”, hoặc bất kỳ sản phẩm nào khác.

Cách này có hai lợi ích lớn:

Tiết kiệm thời gian: chỉ cần viết và chỉnh một prompt gốc duy nhất.
Nhất quán đầu ra: mọi kết quả đều có cùng phong cách, giúp bạn kiểm soát chất lượng dễ dàng hơn.

Nói cách khác, “Use Variables” biến prompt của bạn thành một công cụ có thể lập trình được, chứ không chỉ là đoạn văn bạn gõ ra một lần rồi bỏ.

Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Viết email cá nhân hóa Prompt gốc:

“Hãy viết một email cảm ơn khách hàng {tên_khách_hàng} đã mua sản phẩm {tên_sản_phẩm}. Giọng văn thân thiện, tự nhiên, và khuyến khích họ chia sẻ phản hồi.”

Khi thay biến:

{tên_khách_hàng} = “Anh Nam”
{tên_sản_phẩm} = “loa Bluetooth Mini”

→ ChatGPT sẽ tạo ra:

“Chào anh Nam, Cảm ơn anh đã tin tưởng chọn loa Bluetooth Mini của chúng tôi...”

Và bạn có thể thay biến cho hàng trăm khách hàng khác, mà không cần viết lại toàn bộ.

Ví dụ 2: Sinh nội dung học tập tự động Prompt gốc:

“Giải thích khái niệm {tên_khái_niệm} cho người mới bắt đầu. Dùng ví dụ thực tế và tránh thuật ngữ chuyên môn.”

Khi thay {tên_khái_niệm} = “trí tuệ nhân tạo”, bạn nhận được lời giải thích đơn giản, dễ hiểu. Nếu thay bằng “machine learning”, “blockchain” hay “mạng nơ-ron”, bạn vẫn nhận được cùng một cấu trúc, cùng phong cách giải thích, chỉ khác nội dung.

Điều này đặc biệt hữu ích nếu bạn đang xây hệ thống sinh nội dung hàng loạt – như website giáo dục, công cụ tạo tài liệu, hay chatbot.

Khi nào nên – và khi nào không nên – dùng biến

Nên dùng biến khi:

Bạn cần tự động hóa hoặc lặp lại cùng một kiểu prompt với dữ liệu khác nhau.
Bạn muốn duy trì sự nhất quán về giọng văn, cấu trúc, hoặc định dạng đầu ra.
Bạn đang xây hệ thống lớn (ứng dụng, API, chatbot, công cụ tạo nội dung hàng loạt).

Không cần thiết khi:

Prompt của bạn chỉ dùng một lần duy nhất, hoặc chỉ mang tính thử nghiệm.
Ngữ cảnh thay đổi quá nhiều khiến việc dùng biến làm prompt trở nên phức tạp hơn là viết mới.

Mẹo nhỏ khi dùng biến

✅ Đặt tên biến rõ ràng: như {tên_sản_phẩm}, {mục_tiêu}, {người_đọc} thay vì {x} hay {data}.
⚙️ Kết hợp với hệ thống hoặc template: bạn có thể lưu prompt gốc trong Notion, Google Sheets, hay code để tự động thay giá trị.
💡 Đừng quên kiểm tra ngữ cảnh: đôi khi một biến có thể thay đổi cách hiểu của mô hình – hãy đọc kỹ đầu ra và tinh chỉnh dần.

Tóm lại:

Dùng biến giúp prompt của bạn trở nên linh hoạt, tiết kiệm thời gian, và dễ tái sử dụng — một thói quen nhỏ nhưng mang lại hiệu quả lớn trong thực hành prompting.