7. Thử nhiều cách viết và so sánh
Mở đầu: Khi một câu hỏi chưa đủ tốt
Bạn gõ vào ChatGPT:
“Hãy viết một đoạn giới thiệu về sản phẩm cà phê rang xay.”
Kết quả ổn, nhưng chưa “đã”. Bạn muốn giọng văn hấp dẫn hơn, gợi cảm xúc hơn. Thế là bạn thử viết lại prompt:
“Viết một đoạn giới thiệu sản phẩm cà phê rang xay, nhấn mạnh mùi hương và cảm giác thư giãn khi thưởng thức.”
Bản lần này lại hay hơn nhiều. Đó chính là sức mạnh của việc thử nghiệm (experiment) và lặp lại (iterate) – hai bước nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng trong việc trở thành người viết prompt giỏi.
Ý tưởng chính: Prompt tốt không đến từ may mắn
Rất nhiều người nghĩ rằng chỉ cần gõ đúng “câu thần chú” là xong. Nhưng sự thật là, prompt hay không phải do may mắn, mà là do thử nghiệm.
Giống như nấu ăn – bạn phải nếm, chỉnh lại gia vị, rồi mới có món ngon. Prompt cũng vậy:
- Bạn thử nhiều cách viết khác nhau để xem cách nào ra kết quả tốt nhất.
- Sau đó chọn hoặc kết hợp những phần hay nhất.
Mỗi lần bạn thử là một lần bạn hiểu mô hình hơn: biết nó thích kiểu câu nào, nhạy với từ nào, và phản ứng ra sao.
👉 Đây chính là quá trình “Experiment and Iterate” – thử, so sánh, và điều chỉnh liên tục cho đến khi đạt được kết quả mong muốn.
Vì sao nguyên tắc này quan trọng?
Bởi vì prompt không có một công thức cố định. Cùng một yêu cầu, chỉ cần đổi cách diễn đạt một chút, kết quả có thể khác hoàn toàn:
- Có prompt cho ra câu trả lời ngắn gọn, dễ hiểu.
- Có prompt lại khiến mô hình lan man hoặc thiếu trọng tâm.
Do đó, thử nghiệm giúp bạn khám phá “vùng phản hồi tốt” của mô hình – nơi mà nó hiểu đúng ý bạn và tạo ra đầu ra chất lượng nhất. Còn lặp lại (iterate) giúp bạn tinh chỉnh dần – như gọt giũa cho đến khi mọi thứ “vừa khít”.
Ví dụ minh họa
Ví dụ 1: Viết mô tả cho khóa học online
Bạn muốn tạo đoạn mô tả ngắn cho khóa học “Thiết kế UX cơ bản”. Lần 1, bạn thử prompt đơn giản:
“Viết mô tả cho khóa học Thiết kế UX cơ bản.”
Kết quả: đoạn văn có thông tin, nhưng hơi khô khan. Bạn thử lại, thêm hướng dẫn cụ thể:
“Viết mô tả khóa học Thiết kế UX cơ bản, dành cho người mới bắt đầu. Giọng văn thân thiện, dễ hiểu, làm người đọc cảm thấy hứng thú.”
Lần này, kết quả hấp dẫn hơn rõ rệt. Sau vài lần chỉnh nữa – thêm giới hạn độ dài, nhấn mạnh lợi ích – bạn có bản hoàn chỉnh:
“Khám phá thế giới thiết kế trải nghiệm người dùng chỉ trong 4 tuần! Khóa học này giúp bạn nắm vững nguyên tắc UX cơ bản, tự tin thiết kế sản phẩm thân thiện và cuốn hút.”
👉 Một prompt tốt không đến ngay lần đầu – mà là kết quả của việc thử, so sánh, và tinh chỉnh liên tục.
Ví dụ 2: So sánh cách mô tả cùng một ý
Bạn muốn ChatGPT viết đoạn giới thiệu cho blog cá nhân. Bạn thử 3 prompt khác nhau:
- “Viết đoạn giới thiệu blog cá nhân của tôi.”
- “Viết đoạn giới thiệu blog cá nhân của tôi, giọng văn thân mật và gần gũi.”
- “Hãy viết đoạn giới thiệu blog cá nhân của tôi, khiến người đọc cảm thấy như đang nói chuyện với một người bạn.”
Sau khi xem 3 kết quả, bạn nhận ra: prompt số 3 cho ra đúng cảm xúc bạn muốn nhất. Thế là bạn chọn nó làm “prompt gốc” cho các bài viết sau này.
Đó chính là cách bạn tự khám phá ra công thức riêng của mình, thông qua việc thử – sai – rút kinh nghiệm.
Khi nào nên – và khi nào không cần – thử nghiệm nhiều cách
Nên thử nghiệm khi:
- Bạn chưa rõ cách diễn đạt nào sẽ cho kết quả tốt nhất.
- Kết quả hiện tại “ổn” nhưng bạn muốn “xuất sắc” hơn.
- Bạn đang tạo prompt để dùng lại nhiều lần (cho dự án, chatbot, hay hệ thống tự động).
Không cần thử quá nhiều khi:
- Prompt chỉ dùng một lần duy nhất hoặc mang tính tạm thời.
- Bạn đã đạt được kết quả rõ ràng, chính xác, không cần thêm tinh chỉnh.
Mẹo nhỏ khi thử nghiệm và lặp lại
- ✅ Thay đổi từng yếu tố một: ví dụ chỉ đổi giọng văn, hoặc chỉ thêm hướng dẫn cụ thể, để dễ so sánh hiệu quả.
- 📋 Ghi lại các phiên bản prompt tốt nhất: bạn có thể lưu chúng vào tài liệu riêng (Prompt Log) để tái sử dụng sau.
- ⚙️ So sánh có hệ thống: thử 2–3 prompt cho cùng một yêu cầu, đặt cạnh nhau để xem prompt nào ra kết quả tự nhiên, chính xác hoặc hấp dẫn hơn.
Tóm lại:
Prompt hay không phải do may mắn, mà do bạn biết thử, so sánh và tinh chỉnh – càng thực hành, bạn càng hiểu mô hình và kiểm soát đầu ra tốt hơn.