Chương 1: Zero-shot prompting: Đơn giản nhưng mạnh mẽ
1. Mở đầu: Khi bạn chỉ cần hỏi thẳng
Hãy tưởng tượng bạn vừa gặp một người rất thông minh, biết gần như mọi thứ. Bạn chỉ cần hỏi, và người đó sẽ trả lời ngay lập tức. Bạn không cần phải giải thích gì thêm, không cần đưa ví dụ, chỉ cần đặt câu hỏi.
Đó chính là cách hoạt động của Zero-shot Prompting – một trong những cách đơn giản nhất để giao tiếp với AI như ChatGPT.
2. Zero-shot Prompting là gì?
Zero-shot có thể hiểu đơn giản là: bạn không đưa cho AI bất kỳ ví dụ nào trước khi yêu cầu nó thực hiện một nhiệm vụ. Bạn chỉ cần đưa ra một yêu cầu cụ thể, và AI sẽ cố gắng hoàn thành yêu cầu đó dựa trên hiểu biết của nó.
Nói cách khác, bạn đưa ra yêu cầu một cách trực tiếp, không hướng dẫn thêm, không đào tạo, không "dạy" AI cách làm.
✅ Ví dụ:
Prompt: “Hãy viết một đoạn giới thiệu bản thân bằng tiếng Anh.”
AI sẽ lập tức viết một đoạn văn phù hợp mà không cần bạn nói rõ muốn giới thiệu kiểu gì, cho mục đích gì (đi học, đi làm, làm quen...).
3. Zero-shot hoạt động như thế nào?
Các mô hình như ChatGPT được huấn luyện trên hàng tỷ đoạn văn bản từ internet, sách, báo, diễn đàn, v.v. Điều đó giúp AI học được cách trả lời nhiều loại câu hỏi khác nhau – từ viết bài luận, làm thơ, giải thích khái niệm, đến kể chuyện cười.
Khi bạn đặt câu hỏi theo kiểu zero-shot, AI sẽ so sánh câu hỏi đó với những gì nó “đã học được”, rồi đưa ra câu trả lời tốt nhất có thể.
4. Ưu điểm & Hạn chế của Zero-shot Prompting
| Ưu điểm | Hạn chế |
|---|---|
| ✅ Nhanh chóng, đơn giản – chỉ cần đặt câu hỏi | ❌ Có thể thiếu chính xác hoặc không đúng mục tiêu, nhất là với yêu cầu phức tạp |
| ✅ Phù hợp với các nhiệm vụ ngắn, đơn giản | ❌ Kết quả khó kiểm soát nếu bạn không mô tả rõ |
| ✅ Không cần kiến thức kỹ thuật | ❌ Không thể hiện được “ý định sâu xa” của người dùng |
5. Khi nào nên dùng Zero-shot Prompting?
Zero-shot là lựa chọn tốt khi:
- Bạn đang thử nghiệm lần đầu với AI
- Nhiệm vụ đơn giản và quen thuộc, ví dụ: viết, dịch, tóm tắt
- Bạn muốn có kết quả nhanh chóng, rồi chỉnh lại sau nếu cần
- Bạn chưa rõ cách diễn đạt yêu cầu phức tạp – chỉ cần hỏi thử và quan sát
6. Một số ví dụ minh họa
🔸 Ví dụ 1: Viết thư xin nghỉ phép
Prompt: “Viết email xin nghỉ phép 2 ngày vì lý do gia đình.”
✅ AI sẽ tạo một email lịch sự, rõ ràng, mà bạn chỉ cần chỉnh sửa đôi chút là có thể dùng ngay.
🔸 Ví dụ 2: Dịch một đoạn văn
Prompt: “Dịch đoạn sau sang tiếng Anh: Hôm nay tôi cảm thấy rất vui vì đã hoàn thành công việc đúng hạn.”
✅ AI dịch ngay lập tức, không cần giải thích gì thêm.
🔸 Ví dụ 3: Giải thích khái niệm đơn giản
Prompt: “Giải thích khái niệm blockchain theo cách dễ hiểu cho người chưa biết gì.”
✅ AI sẽ đưa ra một định nghĩa thân thiện, phù hợp với người mới bắt đầu.
💡 Tips cuối chương: Cách viết Zero-shot Prompt hiệu quả
Để Zero-shot Prompt hoạt động tốt hơn, bạn có thể áp dụng các mẹo sau:
- Càng cụ thể càng tốt: Đừng chỉ nói “Viết bài”, hãy nói rõ “Viết bài giới thiệu sản phẩm dành cho người mới”.
- Dùng ngôn ngữ tự nhiên: Hỏi AI như thể bạn đang hỏi một người thật – đơn giản, rõ ràng.
- Thử nhiều cách diễn đạt: Nếu kết quả chưa ưng ý, hãy thay đổi cách hỏi một chút và thử lại.
- Xác định vai trò hoặc mục tiêu (nếu cần): Thêm một chút định hướng vẫn được tính là zero-shot, ví dụ: “Hãy đóng vai một giáo viên tiếng Anh và giải thích từ ‘hypothesis’”.
✅ Tổng kết chương
- Zero-shot Prompting là cách đơn giản và nhanh nhất để bắt đầu với AI.
- Bạn chỉ cần đặt một câu hỏi hoặc yêu cầu – không cần đưa ví dụ.
- Dù đơn giản, nhưng kỹ thuật này vẫn rất mạnh mẽ nếu bạn biết cách đặt câu hỏi rõ ràng.
- Đây là nền tảng để bạn khám phá các kỹ thuật nâng cao hơn trong các chương tiếp theo.
Thử ngay: “Viết một đoạn giới thiệu bản thân để dùng trên hồ sơ xin việc, dành cho vị trí nhân viên chăm sóc khách hàng.” Hãy xem AI phản hồi ra sao, và thử thay đổi yêu cầu để thấy sự khác biệt!
Bạn muốn mình tiếp tục viết chương 2 không? Hoặc mình có thể tạo file tổng hợp để bạn tiện chỉnh sửa sau.