Phát âm trong Tiếng Anh & IPA

Giới thiệu

Phát âm là "điều lớn nhất mà mọi người chú ý đến khi bạn nói tiếng Anh". Ấn tượng ban đầu thường được hình thành dựa trên cách bạn phát âm, trước cả khi người nghe kịp đánh giá từ vựng hay ngữ pháp của bạn.

Hơn nữa, mục tiêu không nhất thiết phải là phát âm "hoàn hảo như người bản xứ". Thay vào đó, hãy hướng đến sự rõ ràng và dễ hiểu. Một phát âm tốt là khi người nghe có thể hiểu bạn mà không cần phải quá gắng sức, và giọng của bạn dễ chịu khi nghe. Đặt ra một mục tiêu thực tế sẽ giúp bạn có động lực và tránh được cảm giác nản lòng không cần thiết.

Hệ thống âm trong Tiếng Anh

IPA

Bảng phiên âm quốc tế, hay còn gọi là IPA (International Phonetic Alphabet), là một hệ thống ký hiệu được thiết kế để biểu diễn chính xác các âm thanh trong ngôn ngữ nói.

Bảng phiên âm cho từng chữ cái trong bảng chữ cái Tiếng Anh

Không giống mặt chữ cái, bảng phiên âm là những ký tự Latin mà bạn sẽ thấy khá là lạ lẫm. Có tất cả 44 âm cơ bản. Trong từ điển (kể cả từ điển giấy lẫn online), phiên âm sẽ được đặt trong ô ngoặc bên cạnh từ vựng. Bạn dựa theo những từ này để phát âm chính xác từ đó. Bảng phiên âm tiếng Anh quốc tế IPA có 44 âm trong đó có 20 nguyên âm (vowel sounds) và 24 phụ âm (consonant sounds).

Tiếng Anh sở hữu nhiều âm mà có thể không tồn tại trong tiếng Việt, ví dụ như âm /θ/ trong "think" hay /ð/ trong "this". Việc đầu tiên và cơ bản nhất là học cách nhận biết và phân biệt các âm này.

Có cần học IPA không? Câu trả lời là: TÙY BẠN.

Bạn có thể phát triển phát âm tốt thông qua việc nghe thật nhiều (Có thể tìm hiểu thêm về Comprehensible Input). Đây cũng là cách mà trẻ em học tiếng mẹ đẻ.

Tất nhiên là, Tiếng Anh là một ngôn ngữ có phát âm không ổn định và việc có một quy tắc để tra cứu phát âm như IPA cũng không phải là không có ích. Việc học IPA giúp bạn có thể:

• Hiểu rõ sự khác biệt giữa các âm dễ nhầm lẫn (ví dụ: /ɪ/ trong "ship" và /iː/ trong "sheep").
• Tra cứu cách phát âm chính xác của bất kỳ từ nào trong từ điển một cách nhanh chóng và chủ động, thay vì chỉ dựa vào việc nghe và đoán.
• Học một cách có hệ thống và khoa học, nắm bắt được bản chất của từng âm.

Hướng dẫn tự học:

Bạn nên nghe do người bản ngữ phát âm. Đây là một số gợi ý:

• 42 Ngày Phát Âm của Dan Hauer
• The complete guide to English Pronunciation - BBC Learning English

Để ghi nhớ, cá nhân mình gợi ý sử dụng Anki và bộ thẻ English IPA pronunciation deck.

Phiên âm từ & Trọng âm

Sau khi làm quen với các âm riêng lẻ, bước tiếp theo là học cách chúng kết hợp thành từ.

Học phiên âm và trọng âm từ có thực sự cần thiết khi ta chỉ cần nghe? Câu trả lời tương tự như IPA. Không bắt buộc.

Phiên âm từ (Phonetic Transcription): Tiếng Anh nổi tiếng với việc "viết một đằng, đọc một nẻo". Phiên âm giúp bạn biết chính xác cách một từ được đọc, tránh những lỗi sai phổ biến do suy đoán dựa trên mặt chữ (ví dụ: "come" /kʌm/ và "home" /hoʊm/).

Trọng âm từ (Word Stress): Đây là yếu tố cực kỳ quan trọng trong tiếng Anh. Đặt sai trọng âm không chỉ khiến bạn nói thiếu tự nhiên mà còn có thể thay đổi hoàn toàn nghĩa của từ (ví dụ: REcord (danh từ) vs. reCORD (động từ)) hoặc khiến người nghe không hiểu bạn đang nói từ gì.

Nghe nhiều để phát âm tốt hơn

Muốn phát âm tiếng Anh tốt, bạn không thể chỉ học qua mặt chữ hay ghi nhớ quy tắc — bạn cần phải nghe thật nhiều. Phát âm không phải thứ bạn “học thuộc”, mà là thứ bạn thẩm thấu dần qua trải nghiệm nghe thực tế.

“You cannot use spellings as a shortcut – you just have to put thousands of pronunciations in your head.” (Bạn không thể dùng chính tả làm lối tắt — bạn cần đưa hàng ngàn cách phát âm vào trong đầu).

Antimoon trong hướng dẫn Pronunciation

Cách hiệu quả nhất để làm điều này chính là nghe đầu vào (input): TV series, podcasts, audiobooks, YouTube, phim ảnh...

Mỗi lần bạn nghe một từ đúng cách, não bạn sẽ tự xây dựng một “thư viện âm thanh” bên trong. Khi thư viện này đủ phong phú, bạn sẽ tự phát âm đúng mà không cần phải nghĩ ngợi nhiều. Đây chính là sức mạnh của comprehensible input – nghe đủ nhiều, đúng trình độ, đúng nội dung bạn thích – và khả năng phát âm sẽ đến một cách tự nhiên.

Kết luận: Nghe nhiều hơn

Bạn sẽ không có lối tắt để có thể cải thiện khả năng phát âm của mình. Nhưng bạn có thể làm nó nhanh hơn thông qua việc học cách phát âm Tiếng Anh chuẩn + nghe thật nhiều Tiếng Anh mà bạn thích.

Tiếp tục đắm mình vào Tiếng Anh nào!